Stempelen voor steun

De crisisjaren zijn berucht om het stempelen. Werklozen moeten zich dagelijks melden om aan te tonen dat ze echt geen baantje hebben. Alleen dan ontvangen ze een bescheiden uitkering. Wie in het Stadsarchief op zoek gaat naar die steunverlening, ziet dat er nog een hele wereld achter dat stempelen schuilgaat.

In 1936 is de nood het hoogst, Delft telt dan 3377 werkzoekenden die zijn ingeschreven bij het Gemeentelijk Arbeidsbureau – tien jaar eerder waren het er nog maar 633. Er ontstaan in deze jaren tientallen initiatieven om de gezinnen van werkloos geraakte arbeiders te ondersteunen. De waterprijs daalt tijdelijk, ouders krijgen gratis melk voor hun baby’s en werklozen krijgen korting bij het badhuis. Winkeliers delen in overleg met het Burgerlijk Armbestuur overgebleven partijen margarine, groente en vlees in blik uit aan hulpbehoevende gezinnen. Al die hulp klinkt misschien riant, maar het gaat om eenmalige extraatjes die nog geen bestaanszekerheid garanderen.

Voor de gewone steunverlening is er de Gemeentelijke Dienst Maatschappelijk Hulpbetoon. Daar kunnen alle Delftenaren aankloppen die bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs als werkzoekende staan ingeschreven. De administratie van deze steunverlener ligt in het Stadsarchief, vele dozen vol. Per werkzoekende, en zijn of haar gezin, is voor ieder jaar een kaart ingevuld. Op de voorzijde wordt de doopceel gelicht van de verschillende gezinsleden; hun verdiensten tellen allemaal mee. Op de achterzijde staat per week aangetekend hoe hoog de uitkering is en waar deze uit bestaat. De steun varieert van ‘gewoon’ een paar gulden tot een brandstoffentoeslag, geld voor melk, een huurtoeslag, extra rantsoen en soms schoenenreparatie.

De uitdelingen zijn op maat, een rechtvaardig principe. Je zou bijna de vernedering van het in de rij staan voor het stempelen vergeten, tot een sporadische opmerking in de marge die weer tevoorschijn haalt: ’10 gulden loon berekenen van Christina als blijkt dat zij niet probeert werk te zoeken’. De steun geldt al wel als een recht, maar is in deze jaren nog volledig gebaseerd op wantrouwen.