Plan Berlage

Dit is een toekomstvisioen voor Delft anno 1921. Het is het resultaat van werkzaamheden van een commissie vol zwaargewichten, onder wie de beroemde architect H.P. Berlage. De gemeenteraad ontvangt het kleurrijke uitbreidingsplan en bedankt de commissie. Daar blijft het bij.

In 1919 benoemt het gemeentebestuur een brede adviescommissie die bekendheid geniet als de Commissie Berlage. Onder voorzitterschap van oud-rector magnificus S.G. Everts komen hoogleraar bouwkunde J.A.G. van der Steur, architect H.P. Berlage, glazenier J.L. Schouten en directeur Stadsontwikkeling M.J.W. Roegholt bijeen. Zij buigen zich samen met twee raadsleden en twee Delftse burgers over de mogelijkheden als delen van de gemeenten Hof van Delft en Vrijenban aan Delft toegevoegd worden. Ook moeten zij een oplossing verzinnen voor de zogenaamde ‘tramkwestie’. De stoomtram rijdt dan nog over de Oude Delft, maar komt in de problemen nu de lijn geëlektrificeerd moet worden.

De heren tekenen een brede schil om Delft heen. Het Rijn-Schiekanaal moet oostwaarts verlegd worden, met parallel daaraan een verkeersweg en het tramtracé. Die buitenrand levert ruimte op voor woningbouw: de roze vlakken op de kaart. Ten westen van de stad projecteren ze flinke woonwijken, samen met een militaire kazerne – in het witte vlak. De kazerne is waarschijnlijk alleen toegevoegd als extraatje; het garnizoen vertrekt juist in deze periode uit Delft. Dat het gigantische park aan de oostzijde van de stad puur voor de sier is, is eveneens duidelijk. Aanleg van zo’n groene oase zal wel ‘tot de vrome wenschen’ blijven behoren, schrijft de commissie in de bijlage. Wie de kaart nauwkeurig bekijkt, ziet dat er geen enkele brug naar het park toe leidt.

De gemeente doet niets met het uitbreidingsplan, al is het maar omdat woningbouw in die jaren nog volledig in handen van particulieren is. Toch bewijst deze kaart zijn nut. Er wordt over gediscussieerd en hij biedt inspiratie voor volgende stedenbouwkundige plannen. Tot slot kan Delft zich er net als Amsterdam op beroemen een Plan Berlage te bezitten – uitgevoerd of niet.