Kun je nog zingen …

… zing dan mee! Het motto van deze in 1906 uitgegeven zangbundel krijgt in 1920 een nieuwe impuls. De Nederlandsche Volkszangbond organiseert een eerste Volkszangdag om kinderen van alle gezindten gezamenlijk te laten zingen. Delft doet vanaf 1923 ook mee. Het blijkt nog best lastig om werkelijk alle richtingen tevreden te houden.

Afdeling Delft van de Bond van Nederlandse Onderwijzers spreekt nog vóór de eerste editie van de Delftse Volkszangdag haar afkeuring uit over het repertoire. Sommige liederen zijn ‘in strijd met het neutrale karakter’ en andere teksten kweken ‘nationalisme, vaak zelfs chauvinisme’ aan. Zij doelen onder meer op ‘Bede voor het Vaderland’ uit Valerius’ Gedenck-Clanck, een zestiende-eeuws geuzenliedboek. Waarom wijkt het Delftse Comité af van de landelijk verspreide lijst? Het Comité wimpelt de beschuldigingen af. De keuze van de Volkszangbond behelst dit jaar ‘Heer die de Tente in de Hemelen Spreidt’, ‘Ons Holland’ en ‘Hollandsch Bloed’. Delft houdt het juist relatief neutraal.

Opvallend is dat de ruim tweeduizend deelnemende schoolkinderen bij de eerste editie in Delft wél zonder morren het Wilhelmus zingen, zelfs als openingslied. Hierover wordt op landelijk niveau juist al twee jaar lang gesteggeld. Protestants-christelijke leden van de bond zijn voor, socialistische leden zijn tegen. Ondanks de verzuiling weet de Volkszangdag vaste voet aan de grond te krijgen. Vooral na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelt het evenement zich onder leiding van respectievelijk Ben Bak en Pierre van Hauwe tot een zangfeest waar deelnemers jaren later nog met veel plezier op terugkijken.

In de jaren zestig laait de discussie over het repertoire weer op. Te veel of te weinig vaderlandse liederen, wel of geen Wilhelmus – de tegenstellingen klinken bekend. Een enquête in 1969 geeft een overduidelijk signaal: de helft van de nog deelnemende scholen wil er vanaf. ‘Hertog Jan’, ‘Merk toch hoe Sterk’ en ‘Hoog op de Gele Wagen’ passen niet meer bij de tijdgeest. Om over de zich herhalende discussies tussen de verschillende zuilen nog maar te zwijgen.