Het uur ‘U’. Drie maanden geschiedenis in en rond Delft. Een fotoreportage van den Filmdienst der Binnenlandsche Strijdkrachten (Delft 1946) – op scans beschikbaar
Anton Hinfelaar in de illegale donkere kamer van de Filmdienst van de Binnenlandse Strijdkrachten, 1945
25 maart 2024:
Het uur U
Het lijkt eenvoudig: een fotoboek over de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog. Maar fotograferen is sinds november 1944 verboden en de fotografen hebben allemaal de leeftijd om voor de Arbeidsinzet opgepakt te kunnen worden. Daardoor blader je toch anders door het in 1946 uitgebrachte Het uur U.
Op initiatief van Dick Schoemaker, student aan de Technische Hogeschool, ziet in 1944 de Filmdienst van het district Delft van de Binnenlandse Strijdkrachten het licht. Schoemaker vindt medestanders in zijn eigen netwerk, studenten van de TH en van de Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag: Bob Buiskool, Wim Fortuin, Anton Hinfelaar, Henk Kok, Henk Overbosch, Leen Timp, Hans Veldhuijzen en A.J. Verbiest. Uit veiligheidsoverwegingen kennen de jongens elkaar niet allemaal. Met behulp van vijf Leica’s leggen zij een bestand van zo’n 2500 foto’s aan: van de hongerwinter en de bezetting, maar evengoed van de bevrijding en de jacht op collaborateurs in de eerste weken daarna.
De Delftsche Uitgevers Maatschappij geeft het boek in 1946 uit, noodgedwongen nog op goedkoop en kwetsbaar oorlogspapier. Het boek wordt mede daardoor al snel een verzamelobject. Een tijd lang lijkt het erop dat eigenaars van een exemplaar zich helemaal gelukkig mogen prijzen. Nadat voor het boek 130 foto’s zijn geselecteerd, raken de overige foto’s en negatieven kwijt. Als het Stadsarchief in 1995 een partij negatieven van Anton Hinfelaar koopt, is de verrassing dan ook groot als daar materiaal tussen zit dat gebruikt is voor Het uur U. Ook zit er volslagen onbekend beeld bij, waaruit onder meer blijkt dat niet de Canadezen, maar de Engelsen als eerste geallieerden in Delft arriveerden.
Bij een opruimbeurt in het NIOD komen in 2008 ook de andere negatieven boven water. Van de foto’s zijn er ruim 1200 digitaal beschikbaar gesteld. De beelden zijn stuk voor stuk huiveringwekkend, verontrustend en indringend. En dat terwijl je als kijker niet eens in het geniep met een camera op pad hoeft.
Bekijk via deze link de foto’s uit de collectie van het NIOD: https://beeldbankwo2.nl/nl/beelden/…/