Het eerste formulier

Jan Langermans heeft op 15 april 1739 de primeur. De akte van overdracht van zijn huis in Delfshaven aan Salomon de Cool is de eerste die door de Delftse secretarie wordt geschreven op een voorgedrukt formulier. Dat levert de klerk vast heel wat tijdwinst op en tijd is geld, ook in de achttiende eeuw. Zo’n akte van eigendomsovergang heet in die dagen een waarbrief, naar de vrijwaring die de verkoper aan de koper geeft. Dat is een soort garantie dat er geen schulden op het goed rusten. Als er in de toekomst toch vorderingen blijken te zijn, komen die voor rekening van de verkoper.

Tegenwoordig gaan we voor de verkoop en de levering van onroerend goed naar de notaris. Tot het begin van de negentiende eeuw vinden overdrachten van eigendom plaats voor het lokale gerecht, in de Delftse praktijk in tegenwoordigheid van twee van de zeven schepenen. En aangezien Delfshaven bestuurlijk en juridisch onderdeel is van Delft, moet de overdracht van daar gelegen goederen hier worden geregeld. De secretarie heeft het er druk mee. Elke week moet er een flink aantal waarbrieven worden gemaakt, en allemaal in tweevoud. Een klerk vervaardigt uiteraard een perkamenten exemplaar, dat wordt uitgereikt aan de koper, bekrachtigd met de zegels van de twee betrokken schepenen. Daarnaast schrijft hij de akte in de papieren ‘blaffert’, het register dat in het stadhuis wordt bewaard. Daar kunnen stadsbestuurders en andere belanghebbenden altijd nagaan wie de eigenaar van welk onroerend goed is. En stel je voor dat iemand zijn eigendomsbewijs kwijtraakt, dan is er altijd nog een kopie te verkrijgen op het stadhuis. Net zoals nu bij de notaris.

Het register waarin deze waarbrief staat, heeft nummer 6K. Het maakt deel uit van een enorme serie boekwerken waarin ook andere documenten zijn opgenomen, zoals hypotheekakten. De reeks begon ooit met deel A en na Z ging hij verder met 2A, na 2Z met 3A enzovoorts. De eerste vier series zijn verloren gegaan, bij elkaar dus zo’n honderd delen, maar vanaf eind 1682 zijn zij behoorlijk compleet bewaard gebleven. Samen vormen zij een cruciale bron voor historisch onderzoek naar huizen. Wie wil weten wat voor mooie verhalen dat op kan leveren, moet vooral eens kijken de website www.achterdegevelsvandelft.nl.