De Franse bezetting

Het komt niet vaak voor dat bezetters worden onthaald als helden. Maar in 1795 is dat wel het geval, als de Fransen Delft binnentrekken. Eindelijk is het door velen zo gehate regentenregime verleden tijd.

In 1787 lijkt de patriottische omwenteling in de kiem gesmoord. Stadhouder Willem V neemt met steun van zijn Pruisische zwager de macht weer in handen. De voorlieden van de Delftse patriotten vluchten naar het buitenland: Wybo Fijnje naar Brussel, Gerrit Paape naar Duinkerken en Adam Mappa zelfs helemaal naar Amerika. In Delft lijkt alles weer te marcheren als voorheen. De Vaderlandsche Sociëteit van de patriotten wordt gesloten en het pluche van de veertigraad is weer helemaal bezet door de oude, vertrouwde regentenfamilies. Een prinsgezinde krant rapporteert opgelucht: ‘De stilte heerscht aan alle kanten.’

Maar de rust is bedrieglijk en de regenten zitten niet helemaal op hun gemak. Al te opzichtige betuigingen van aanhankelijkheid aan Oranje worden vermeden. Begin 1788 vragen tien meisjes uit het Weeshuis aan het bestuur of zij op 8 maart, de verjaardag van Willem V, een erepoort mogen oprichten. Als de regenten nou het hout bekostigen, zullen de meisjes zorgen voor de versiering. Er wordt gewikt en gewogen en uiteindelijk besluiten de heren geen toestemming te verlenen. Zij zijn bang dat zo’n gebaar door patriottisch gezinde burgers zal worden opgevat als provocatie. Dat kan giften en legaten kosten.

Veel gevluchte patriotten zijn in 1789 in Frankrijk getuige van de Revolutie. Sommigen walgen van het bloedvergieten, anderen wijzen erop dat dit onvermijdelijk is om de bakens echt te kunnen verzetten. Zij schrijven opruiende brieven en pamfletten, die in het vaderland worden verspreid. Zo worden de geesten rijp gemaakt voor de omwenteling. In 1793 bezetten de Fransen de Zuidelijke Nederlanden en in de winter van 1794-1795 steken zij over het ijs de grote rivieren over. Willem V vlucht naar Engeland, ditmaal definitief. Op 22 januari wordt Delft door de Fransen bezet als je de prinsgezinden moet geloven, maar ‘bevrijd’ in de ogen van de patriotten. Johannes Jelgerhuis maakt een fraaie gravure van het plechtig onthaal van de ‘Fransche troupes’ op de Markt voor het stadhuis.