25 maart: Nieuwjaarsdag!

Als Dirck van Bleyswijck in de zeventiende eeuw zijn stadsgeschiedenis schrijft, kan hij nog beschikken over bronnen die nadien verloren zijn gegaan. Zo citeert hij uit een niet overgeleverd kroniekje van Joost Henricxz: ‘Opten xxx januarij anno 1544 stilo Delfensi ‘s avonts tusschen seven ende acht uren, worde aengesteecken ‘t convent van de reguliers tot Syon buyten Delft, van onbekende persoenen’. Op het eerste gezicht vermeldt Joost Hendricxz heel precies wanneer de brand plaatsvindt: tussen zeven en acht uur ’s avonds op 30 januari 1544. Maar hij zegt er nog iets bij: stilo Delfensi, Latijn voor Delftse stijl. Wat zou hij daarmee bedoelen?

Tot diep in de zestiende eeuw worden in Holland verschillende jaarstijlen gehanteerd. Dat wil zeggen dat het jaartal niet overal op dezelfde dag wordt gewisseld. In sommige steden gebeurt dat met Kerstmis; dat is nog redelijk duidelijk omdat deze feestdag elk jaar op dezelfde datum valt. Op bijvoorbeeld 24 december 1450 volgt dan 25 december 1451. Ingewikkelder is het als de Paasstijl wordt gehanteerd, want de Paasdatum valt altijd ergens tussen 22 maart en 25 april, maar nooit twee jaar achter elkaar op dezelfde datum. Delft wisselt het jaartal op 25 maart, het feest van Maria Boodschap, de dag waarop volgens de Bijbel een engel aan Maria kwam vertellen dat zij negen maanden later een zoon zou baren. Het jaar 1544 volgens de Delftse stijl loopt zodoende van 25 maart 1544 tot en met 24 maart 1545. De brand in Sion vindt volgens onze berekening dus plaats op 30 januari 1545.

Dat zoveel verschillende stijlen worden gehanteerd in één en hetzelfde gewest, is natuurlijk lastig. Bijvoorbeeld als je een contract voor een jaar wilt sluiten met iemand in een stad met een andere jaarstijl: van wanneer tot wanneer loopt het nou? In 1580 verordonneren de Staten van Holland dat in het hele gewest de Nieuwjaarsstijl moet worden ingevoerd. De Delftse vroedschap neemt dit besluit een jaar later over. Op 31 december 1581 volgt 1 januari 1582. Pas sindsdien valt Nieuwjaarsdag ook in Delft niet meer op 25 maart, maar ‘gewoon’ op 1 januari.