Stomp of spits

Er is een handig hulpmiddel om een oude afbeelding van de Nieuwe Kerk te dateren. Heeft de kerk een relatief lage en wat stompe torenspits, dan dateert de afbeelding van vóór 29 september 1872. Want op die dag gaat de oude spits in vlammen op.

Na een enorme knal iets na half zeven ’s avonds turen Delftenaren omhoog naar de top van de Nieuwe Kerk. Al snel is duidelijk dat het geen schijnsel van een lantaarn is dat ze zien, maar het begin van een brand. De bliksem is ingeslagen en vlammen bedreigen ‘met hunne vurige tongen de ranken torenspits’, bericht de Delftsche Courant een dag later.

Meester timmerman J. den Braanker is belast met het onderhoud van de toren. Hij doet een manmoedige poging om het beginnende vuur te blussen. Den Braanker beklimt de 376 treden en kijkt wat hij met een blusapparaat kan uitrichten. Ondertussen stelt het brandweerkorps zich op, ondersteund door collega’s uit Den Haag en Rotterdam. Tachtig militairen maken een keten langs de trappen naar boven en rennen zich de benen uit hun lijf met emmers water. De brandspuiten blijven beneden, gericht op de onderkant van de toren en de omliggende huizen. Er is geen brandspuit die de ruim honderd meter hoogte kon overbruggen, maar zo kunnen zij in ieder geval erger voorkomen.

Om half negen gebeurt het onvermijdelijke. De weerhaan met het kruis en de bal storten ‘met donderend geweld’ naar beneden, direct daarna gevolgd door het brandende geraamte van de torenspits. Wonderwel raakt niemand gewond. Zelfs de schade valt naar verhouding mee; als de spits eenmaal is gevallen, krijgt de brandweer het vuur onder controle.

Het Stadsarchief bezit afbeeldingen met de oude spits en afbeeldingen met de nieuwe spits, die door Pierre Cuypers is ontworpen. Maar het toppunt is toch wel de afbeelding zónder spits.

C.J. Behr, Penseeltekening van de Nieuwe Kerk zonder torenspits, 1872 (TMS 5889)