Nieuw: de Wondere Wereld van Ton van Tast
Duik in de waanzinnige, waarachtige en wondere wereld van Delfts-geboren kunstenaar Ton van Tast.
Het Stadsarchief Delft ontving in 1978 een omvangrijke hoeveelheid werken van Ton van Tast uit de nalatenschap van zijn dochter. Het betreffen karikaturen, spotprenten en geschilderde griezelige droomvoorstellingen. Ze zijn nu allemaal beschreven en downloadbaar op de website van het Stadsarchief. De collectie is beschreven door de vrijwilliger Jos Hilkhuijsen die er twee-en-een-half jaar aan gewerkt heeft.
Ton van Tast, ‘fantasie van vreemde koppen en een veelhoofdige kop (toegekend)’, SAD 286240. https://hdl.handle.net/21.12115/NL-DtAD213456132.
Anton van der Valk alias Ton van Tast
Anton van der Valk werd in 1884 in Delft geboren, maar woonde vanaf 1892 in Den Haag en na zijn pensioen in Oosterbeek. Anton hield van jongs af aan van tekenen, wat ertoe leidde dat hij een tekencursus ging volgen op de Haagse tekenacademie. De opleiding maakte hij echter niet af, omdat hij vanwege zijn bengelachtige gedrag van school werd gestuurd. Om toch nog een diploma te halen ging hij naar de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen, maar ook hier werd hij van school gestuurd.
Ton van Tast, Begrabnisse in der Kirche, (ca. 1903), hoogstwaarschijnlijk een academisch werk. SAD 286212, https://hdl.handle.net/21.12115/NL-DtAD213455867.
Oeuvre
Artistieke scholing was niets voor Anton, wat hem niet weerhield tekenaar te worden. In 1905 won hij de hoofdprijs van de door het humoristisch-satirische weekblad De Ware Jacob uitgeschreven prijsvraag. Onder het pseudoniem Ton van Tast begon hij daar zijn carrière. Zijn karikaturen en spotprenten, die ook in andere week- en dagbladen verschenen, waren vooral politiek van aard en weerspiegelen het politieke klimaat aan het begin van de twintigste eeuw.
Ton van Tast, Fallieres Nieuwe president R.F. (1906). SAD 288111, https://hdl.handle.net/21.12115/NL-DtAD213562739.
Van Tast was een veelzijdig kunstenaar. Naast het spottende tekenwerk illustreerde hij boeken en tijdschriften, ontwierp boekbanden, affiches, ex-librissen en reclameadvertenties. Hij was een ware broodtekenaar die leefde van zijn in hoog tempo vervaardigde oeuvre. Zijn mobilisatieoproep in 1914 bracht een keerpunt in zijn werk. Hij stortte zich op kleurrijke, contemplatieve voorstellingen bestaande uit rustige onderwatertaferelen (aquaria), schoonheid (met name de Egyptische vorstin Nefertiti), gedachtebomen en religieuze figuren.
Ton van Tast, Nefertiti, zittend onder een tentdoek (toegekend) (ca. 1920). SAD 286160, https://hdl.handle.net/21.12115/NL-DtAD213455030.
Van Tast vergaarde veel faam met zijn wekelijkse rubriek ‘De Dagelijkse Dingen Dezer Dagen’, die tussen 1923 en 1952 in de Haagsche Post verscheen en een hele pagina in beslag namen. De kriebelige tekeningetjes staken de draak met actuele binnen- en buitenlandse politieke gebeurtenissen en opmerkelijke voorvallen die het krantennieuws haalden.
Ton van Tast, tekening voor de publicatie ‘Het Geval Van Meegeren’ in de serie De Daverende Dingen Dezer Dagen Door Ton van Tast (ca. 1947), SAD 220369, https://hdl.handle.net/21.12115/NL-DtAD212400289.
In de jaren dertig gebruikte hij de rubriek ook voor paginagrote fantasietekeningen die doen denken aan het werk van Jeroen Bosch. Het zijn de voor voorlopers van zijn latere surrealistische droomvoorstellingen waarin markante emotionele koppen een belangrijke rol spelen. Na zijn pensioen schilderde hij niets anders. Aanvankelijk zijn het gefantaseerde sobere berglandschappen die uit bizarre rotspartijen in de vorm van grote afschrikwekkende koppen. Ze zijn bevolkt door heksen, kabouterachtige figuurtjes en duiveltjes, hermafrodiete wezens en soms door enkele gewone mensen. Later schilderde hij die koppen opeengehoopt in heldere kleuren in een geometrische stijl. Hun uiteenlopende expressieve gezichtsuitdrukkingen zijn vaak boosaardig en indringend. Ze zijn angstaanjagend, maar nooit bedreigend.
Ton van Tast, Fantasie van vreemde koppen en vrouwelijk naakt (toegekend). SAD 286243, https://hdl.handle.net/21.12115/NL-DtAD213456153.
Het schilderen van deze waanzinnige taferelen was zijn passie. Dat er geen markt voor was, deerde hem niet. Ton van Tast leidde een teruggetrokken leven, had weinig contact met andere kunstenaars en nam af en toe deel aan tentoonstellingen. Journalisten typeerden hem als een eigenaardige, beminnelijke, bescheiden en levendig vertellende man met een pientere, scherpe oogopslag. Hij overleed op hoge leeftijd in 1975 te Hardenberg.
Benieuwd naar meer van zijn werk? Typ eens ‘Ton van Tast’ in op de website en scrol door bijna 1800 werken van deze fantastische kunstenaar.
Voor meer informatie over Ton van Tast:
Jos Hilkhuijsen, ‘Daverende dingen in het Stadsarchief, het legaat van de humoristisch tekenaar en schilder Ton van Tast (1884-1975)’ in Delfia Batavorum: Historisch Jaarboek Delft 2023 nr. 32 (Delft, 2023) 90-108.