Bevrijdingsbulletins

75 jaar ná de bevrijding van Delft

Op 5 mei 1945 is de capitulatie van de Duitse bezetter een feit: Delft is vrij! De bevrijdingsfeesten die hierop volgen, laten een onvergetelijke indruk achter. Maar wat gebeurt er ná 5 mei? Het is feest, maar Delft heeft ook honderden slachtoffers te betreuren en lijdt al maandenlang honger. Hoe pakken de Delftenaren hun oude leven weer op? Deze vragen beantwoordt Stadsarchief Delft ruim een jaar lang in wekelijkse Bevrijdingsbulletins.

Bevrijdingsbulletins
Historicus Ingrid van der Vlis onderzoekt het dagelijks leven van de Delftenaren in het eerste jaar na de bevrijding. Zij doet hiervan verslag in Bevrijdingsbulletins die iedere week op deze website worden geplaatst. De eerste aflevering stond 12 mei 2020 online en de laatste aflevering verschijnt op 1 juni 2021, exact 75 jaar nadat Delft een grootse feestweek afsluit ter viering van 700 jaar stad. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaanfonds.

---

Militairen
Dat eerste jaar is in veel opzichten verwarrend. De Duitse bezetters vertrekken, maar het duurt even voordat er een nieuwe structuur voor terugkomt. Er lopen nog steeds veel militairen over straat, nu van de Binnenlandse Strijdkrachten en het Militair Gezag. Ook verblijven er nog Canadese soldaten in de stad. Wat doet zo’n militaire omgeving met de Delftenaren?

Honger
De meeste Delftenaren willen zo snel mogelijk hun gewone leven hervatten. Veel scholen zijn echter uitgewoond door Duitse militairen en sommige bedrijven hebben grote schade. Gewoon boodschappen doen is er ook niet bij. De honger en schaarste van de laatste oorlogsmaanden zijn niet opeens verdwenen. Nemen mensen het recht in eigen hand, wordt er gestolen of geplunderd?

Goed en fout
Wie om welke reden dan ook tijdens de oorlog op de verkeerde partij heeft gewed, krijgt het nu te verduren. NSB’ers en andere ‘foute’ Delftenaren worden opgepakt en opgesloten in het Armamentarium. Wanneer komen zij daar weer uit? En hoe kijken hun buren ertegenaan als zij weer terugkeren?

Politie
Een belangrijke bron voor de Bevrijdingsbulletins zijn de politiearchieven van Delft. Deze archieven zijn nog nauwelijks gebruikt voor historisch onderzoek. Ze waren lange tijd niet openbaar en zijn door hun omvang bewerkelijk om door te nemen. Nog dit jaar maakt Stadsarchief Delft de dag- en nachtrapporten uit de jaren 1942-1948 digitaal toegankelijk. In deze registers komen alle grote en kleine zaken langs: van gestolen sigaretten, via klachten over baldadige jeugd tot opstootjes bij vermeende NSB’ers. Dat het politieapparaat zelf ook onder vuur ligt vanwege vermeende collaboratie maakt deze bronnen extra interessant.

Feest?
Tot slot alvast een bericht over 5 mei 1945. De zestienjarige Herman van Scheepen die in de Koningin Emmalaan woont, houdt in 1944-1945 een dagboek bij. Hij schrijft veel over de schrijnende honger en kijkt uit naar het einde van de oorlog. Op 5 mei noteert Herman enigszins beteuterd: ‘Vanavond was de stemming nogal gedrukt. Iedereen had meer verwacht van deze dag.’ Hoe dat zit, leest u in het eerste Bevrijdingsbulletin over 12 mei 1945 – vanaf 12 mei 2020 op de website.