Volgens Bartjens

Dit is aflevering 183 van de rubriek 365 Dagen van Delft. We zijn dus over de helft, volgens Bartjens. Die uitdrukking verwijst naar de Amsterdamse schoolmeester Willem Bartjens, die in 1604 een rekenboek publiceert dat sindsdien eeuwenlang werd gebruikt. Ook in Delft moeten scholieren eraan geloven. Hier wordt zelfs een speciale editie uitgebracht ten behoeve van de armenscholen.

De eerste armenschool wordt omstreeks 1600 gesticht door de Kamer van Charitate. Die instelling is verantwoordelijk voor de armenzorg in de stad. Scholing wordt beschouwd als een goed middel om ervoor te zorgen dat jongeren een eerzaam beroep kunnen vinden en niet vervallen tot armoede. Openbaar, door de overheid betaald onderwijs bestaat nog niet. Wie geen geld heeft om zijn kinderen naar een particuliere school te laten gaan, kan aankloppen bij de armenschool aan de Achtersack. In 1732 komen er nog twee bij: aan de Lakengracht (nu de Raam) en op het Sint Agathaplein. Onvermogende ouders die een uitkering ontvangen van de Kamer van Charitate, zijn verplicht hun kinderen naar een van deze scholen te sturen. Doen ze dat niet, dan raken ze de ondersteuning kwijt.

Het onderwijs is heel elementair. Verreweg de meeste kinderen komen niet verder dan de beginselen van lezen en schrijven. Pas als zij die vaardigheden redelijk beheersen, krijgen zij les in cijferen uit het boekje van Willem Bartjens. In het archief van de Kamer van Charitate is een exemplaar bewaard gebleven dat speciaal voor gebruik aan de Delftse armenscholen is gedrukt in 1781. Erg vernieuwend is het onderwijs dus niet, maar de methode is in elk geval beproefd. Al 177 jaar – volgens Bartjens.