Het Sint-Nicolaasgilde

In het huis Oude Langendijk 7A zit een gevelsteen met twee gekruiste kolfstokken. Die worden eeuwenlang gebruikt voor het kolfspel, de voorloper van het hedendaagse golf. Het wordt gespeeld op banen bij herbergen en andere uitspanningen. In dit pand is tot het eind van de zeventiende eeuw de Sint-Nicolaaskolf gevestigd, de vergaderplaats van het gelijknamige gilde.

Tijdens een spelletje kolf bespreken de leden hun zaken, die zij na afloop onder het genot van een glaasje beklinken. Zo verenigen zij het nuttige met het aangename, een belangrijke functie van de talrijke gilden die de stad telt.

Simpel gezegd is een gilde een vereniging waarvan mensen met min of meer hetzelfde beroep lid zijn. Uit een reglement dat het stadsbestuur in 1506 vaststelt, is bekend voor wie het Sint-Nicolaasgilde bedoeld is: detailhandelaren, zowel mannen als vrouwen. En dan niet alleen winkeliers, maar ook lieden die met een kraam op de markt staan of met goederen langs de deuren venten. De verkochte waren varieren van stoffen en garen tot boter en suiker, olie en zeep, kruiden en kaas en ga zo maar door. Samengevat: alles wat aan particulieren wordt verkocht per lengte-, gewichts- of inhoudsmaat.

De keuze voor Sint-Nicolaas als patroonheilige is niet toevallig. Volgens zijn legendarische levensverhaal heeft hij als bisschop van Myra tijdens een hongersnood een aantal kooplieden overgehaald om graan naar zijn stad te brengen. Ook geldt hij als beschermheilige van reizigers, niet onbelangrijk voor rondtrekkende handelaren.

Tot de Reformatie in 1573 beschikt het gilde over een eigen altaar in de Oude Kerk. Daar wordt op Sint-Nicolaasdag een mis opgedragen, net als bij uitvaarten van gildebroeders en -zusters. Hun namen staan in het gildenboek dat omstreeks 1450 is aangelegd en ruim een eeuw wordt bijgehouden.

Na 1573 verdwijnen de katholieke gebruiken uit de reglementen van de gilden. De organisaties zelf blijven actief tot ze aan het eind van de achttiende eeuw van overheidswege worden ontbonden. Het Sint-Nicolaasgilde krijgt in zekere zin moderne opvolgers in de vorm van winkeliersverenigingen. Die dragen hun voormalige patroonheilige nog altijd een goed hart toe, getuige het grote aandeel dat zij hebben in de sinterklaasactiviteiten in de stad.