Italiaanse ‘associazione’

‘Vaders, houdt uw dochters binnen.’ Dat is enigszins gechargeerd de boodschap van de Delftse stichting Vesta. Vesta bekommert zich vanaf 1961 om ongehuwde, Italiaanse arbeiders. Er zijn dan 137 Italianen in de stad en er komen er binnenkort nog eens 38 bij. Een jaar later opent Casa Nostra aan Oude Delft 73, een verenigingsgebouw zodat de gastarbeiders een alternatief hebben voor de straat of het café.

De Gist- en Spiritusfabriek, machinefabriek Reineveld en de Nederlandse Kabelfabriek (NKF) draaien aan het eind van de jaren vijftig als een tierelier, maar de krapte op de arbeidsmarkt is groot. In 1959 vindt de NKF een groep nieuwe werknemers: Italianen uit Limburg. Daar zijn ze werkloos geraakt door het sluiten van de mijnen. Deze mannen spreken vaak zelfs al wat Nederlands, met een zachte g weliswaar. De NKF werft hierna gericht arbeiders in Italië, jongemannen die voor veel Delftenaren nog een zeer exotische uitstraling hebben. De mannen krijgen onderdak bij kostgezinnen en integreren daardoor relatief snel.

Casa Nostra verandert in Casa Internationale als er ook arbeidsmigranten uit Turkije, Spanje en Marokko komen. De ‘Italiaanse kolonie’, zoals de groep wel gekscherend wordt genoemd, richt in 1974 de Associazione Italiana Delft op, met als thuisbasis het Trefcentrum aan de Phoenixstraat. Een van de oprichters is Gino Scalzo, die in 1963 van Sicilië naar Delft verhuisde om bij de NKF te werken. Hij ontpopt zich tot leidsman van de migranten, een groep die hard groeit. Scalzo wordt actief bij de FNV en zit van 1986 tot 2000 namens de PvdA in de gemeenteraad. Zijn papieren doneert hij daarna aan het Stadsarchief.

Tussen die paperassen zit een prachtige reeks Bollettini di informazione, het lijfblad van de Italiaanse vereniging van 1976 tot 1986. In afwisselend Italiaans en Nederlands wordt de integratie van deze arbeidsmigranten zichtbaar. Delftse vaders hoeven niet meer te vrezen. De meeste exotische jongemannen hebben keurige gezinnen en lezen artikelen als ‘Glasbak’, ‘La cucina’, ‘Naaicursus’ en ‘Eenmalige uitkering laagste inkomens’. En voor wie dat laatste nog niet begrijpt, is er een oproep voor de ‘Corsi Italiano-Olandese’.