Honger ondanks droppings

26 mei 1945

De feestelijke Kinderzang op de Markt wordt op 14 mei 1945 vroegtijdig gestaakt. Er vallen zoveel kinderen flauw dat de EHBO het niet meer verantwoord vindt. Ook op andere dagen zakken mannen en vrouwen soms van honger op de stoep in elkaar. De vrede is een feit, maar de hongersnood is nog lang niet voorbij – en dat terwijl de voedseldroppings alweer verleden tijd zijn.

Vliegende kruideniers
Tientallen Britse en Amerikaanse bommenwerpers scheren op zondag 29 april laag over en laten op vliegveld Ypenburg honderden pakketten met voedsel los. Er zit van alles in, onder meer vlees in blik, chocolade, tarwemeel, gist, erwten, mosterd en peper. Delft loopt uit om de ‘vliegende kruideniers’ aan het werk te zien; de daaropvolgende dagen zijn er nog meer droppings. Wie kan, helpt mee om de goederen te verzamelen. Ook als het een enkele bus peper betreft, wordt deze over het algemeen netjes ingeleverd.

Het Rode Kruis heeft een distributiesysteem voor de hulpgoederen die Zweden al enige tijd aanvoert. In de voormalige Constructiewerkplaatsen aan de Hooikade buigen tientallen Rode Kruisvrijwilligers zich over de pakketten, die soms gebutst en beschadigd zijn neergekomen. Wat is nog bruikbaar en hoeveel is er voor iedereen? Delftenaren dagdromen in de tussentijd over de feestmalen die ze ermee gaan aanrichten. Kranten plaatsen bijvoorbeeld recepten met eipoeder, want het gebruik daarvan is in Nederlandse keukens onbekend.

Ontnuchtering
En dan begint het wachten. Na een dag of tien plaatst Veritas een kritische ingezonden brief van M.Ch. Bouwman en neemt de krant ook zelf polshoogte bij de Hooikade. De verdeling blijkt vertraging op te lopen omdat het assortiment zeer divers is. Ook is de hoeveelheid – ondanks de vele pakketten – verhoudingsgewijs weinig om een hele stad mee te voorzien. De keuze voor een rechtvaardige verdeling kost tijd. Hoe verhoudt een bus thee zich tot een blik bacon? En chocolade ten opzichte van aardappelpoeder? Canadese militairen bieden uit mededogen een deel van hun eigen rantsoenen aan om wat verlichting te bieden.

Niet alle Delftenaren blijven wachten op wat komt. Een journalist van Veritas beschrijft de ontnuchtering die volgt op de bevrijdingsfeesten: ‘Eén week waren we alle ellende vergeten. (..) De terugval is des te dieper.’ Mensen moeten weer zelf op zoek naar eten. Ze verzamelen zich bij de Rode Kruiswinkels in de hoop dat er toch iets wordt uitgedeeld of intimideren de medewerkers. Sommigen gooien een ruit in bij het pand aan de Hooikade en klagen luidkeels: ‘onder de Duitschers hadden we ’t nog beter’.

Geweldig lekker
In de tweede helft van mei komt de uitdeling dan toch op gang. Het eerst komen Engelse biscuits in omloop, die vanaf half mei in grote hoeveelheden per schip worden aangevoerd. Ze zijn hard en droog, maar ze vullen en gaan erin alsof het luxe gebak is. Herman van Scheepen (16 jaar) woont in de Koningin Emmalaan en houdt een dagboek bij: ‘Iedereen op straat loopt kaken te kauwen. Ze zijn dan ook geweldig lekker.’ Na de biscuits volgen telkens kleine hoeveelheden voedsel: 170 gram vlees, een blik met groenten, een stukje chocolade, een ons suiker en margarine.

Rotte aardappelen
Het begin is er, maar de honger is nog lang niet verdwenen. Dat weet Herman ook, die met zijn 1 meter 69 lang nog maar 40 kilo weegt. Als er eind mei een schip met rotte aardappelen bij de Oostpoort ligt, aarzelt hij geen moment. Hij sluit zich aan bij de mensen die aan het zoeken zijn tussen de ‘enorme stinkende kliedertroep’. Voldaan neemt hij een portie aardappelen mee naar huis. Ze zijn zuur van verrotting, maar met wat groente erdoor ‘is het wel te eten’.

Deze puber weet zijn kostje te bemachtigen omdat hij na de bevrijding vaak op straat rondhangt. Daar is het bijna alle dagen feest. Behalve dan voor stadgenoten die met de Duitsers samenwerkten. Daarover meer in het Bevrijdingsbulletin van 2 juni 1945: Volkswraak als volksvermaak.

Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit:

• De bevrijding volgens ooggetuigen. 45 persoonlijke verhalen van Zuid-Hollanders (Provincie Zuid-Holland 2020)
• Veritas, mededelingenblad voor Delft en omstreken, 11-5-1945, 12-5-1945, 14-5-1945 en 16-5-1945 (www.delpher.nl)
• Archief 575. Gemeentepolitie
  o 640. Dag- en nachtrapporten, o.a. 8-5-1945, 9-5-1945 en 24-5-1945
• Archief 598. Losse aanwinsten
  o 1715. Dagboeken van Herman van Scheepen, september 1944 t/m mei 1945

Opslag in de voormalige Constructiewerkplaatsen aan de Hooikade. (foto Van der Reijken, TMS 11723)

Ga hier naar alle Bevrijdingsbulletins.

Zelf onderzoek doen naar de Tweede Wereldoorlog in Stadsarchief Delft?